Sau đây là bốn lộ thủy trình quen thuộc: 

a) Xe hỏa trên lãnh thổ Anh: 

1.London đến Dover, 2.London đến Folkestone, 3.London đến Newhaven, 4.London đến Portsmouth. 

b) Tàu đò qua lại trên biển Manche: 

1.Dover đến Calais Maritime, 2.Folkestoneđến Boulogne Maritime, 3.Newhaven đến Dieppe Maritime, 4.Portsmouth đến Le Havre. 

c) Xe hỏa trên lãnh thổ Pháp: 

1.Calais Maritime đến Paris, 2.Boulogne Maritime đến Paris, 3.Dieppe Maritime đến Paris, 4.Le Havre đến Paris. 

Nhớ lại năm 1987, tôi đã đi từ London đến Paris qua các chặng bộ-thủy-bộ: London-Newhaven-Dieppe Maritime-Paris.Cuộc hành trình thật vất vả, kéo dài 9 tiếng đồng hồ: 

1 giờ bằng xe hỏa trên lãnh thổ Anh, 4 giờ bằng tàu đò trên biển Manche, 1 giờ 30 phút xuống tàu đò tại Newhaven và lên xe hỏa tại Dieppe Maritime, và 2 giờ 30 phút bằng xe hỏa trên lãnh thổ Pháp. 

Lần đó, sau khi hành hương tại Lourdes, miền Tây Nam nước Pháp, tôi trở lại London qua ngã khác: Paris-Boulogne Maritime- Folkestone-London. Tôi đã lênh đênh hai lần trên biển Manche, nên quyết chí lần này sử dụng con đường hầm dưới biển Manche (The Channel Tunnel) giữa Calais (Pháp) và Folkestone (Anh). 

CON ĐƯờNG HầM DƯớI BIểN MANCHE 

Eo biển Pas-de-Calais giữa Pháp và Anh, với sóng vỗ như búa bổ, đã từng làm nản lòng Hoàng đế Pháp Napoléon đệ nhất và nhà lãnh đạo phát xít Đức Adolf Hitler, nay đang chứng kiến một công trình xây cất vĩ đại vừa được hoàn tất: đó là con đường hầm dưới biển Manche. 

Ngày 6 tháng 5 năm 1994, một buổi lễ khánh thành con đường hầm được long trọng tổ chức tại London với sự hiện diện của Nữ hoàng Anh Elizabeth II và Tổng thống Cọng hòa Pháp Francois Mitterand. Đầu tháng 12 cùng năm, một buổi lễ khác được tổ chức để nhường quyền khai thác con đường hầm cho công ty Eurotunnel cho đến năm 2042. Sau buổi lễ, các quan khách được mời đi khứ hồi London-Paris-London trên con tàu của Eurostar, một "không tưởng thành sự thật" từ 200 năm trước. 

Ý kiến sơ khởi: Ý kiến đào một con đường hầm dưới biển Manche nảy sinh từ một sĩ quan công binh Pháp Albert Mathieu, dưới quyền chỉ huy của Tướng Pháp Napoléon Bonaparte (trước khi trở thành Hoàng đế Napoléon đệ nhất). Năm 1802, Albert Mathieu phác họa một con đường hầm, dựa trên kế hoạch hành quân của quân Pháp để tiến chiếm bất ngờ lãnh thổ Anh. Ý kiến không có phương tiện và kỹ thuật thực hiện, nên bị hủy bỏ. 

Năm 1880, Đại tá Ernest Beaumont nghiên cứu lại con đường hầm và sử dụng máy móc ông đã kế hoạch. Sau hai năm tận tụy, kế hoạch cũng bị hủy bỏ, vì chánh phủ Anh lo ngại bị họa xâm lăng. Đến năm 1955, Bộ Quốc phòng Anh mới không phản đối kế hoạch về mặt an ninh. 

Khởi công thực hiện: Năm 1987, Tổ hợp Tài chánh Anh Pháp khởi công xây cất con đường hầm. Đường hầm chạy từ Folkestone (Anh) đến Calais (Pháp), dài 31 miles (50 km) gồm 23 miles (37 km) sâu dưới lòng biển 150 feet (45 m), được xếp hàng thứ hai về chiều dài trên thế giới, sau đường hầm nối liền hai đảo Honshu và Hokkaido của Nhật bản. 

Đường hầm gồm có ba đường ống chạy song song: hai đường ống lớn cho xe Eurostar chuyên chở hành khách, một đường ống nhỏ ở giữa cho xe shuttle chuyên chở xe hơi qua lại giữa Folkestone và Frethun-Calais. Có đào thêm hai hang rất lớn, giúp xe hỏa Eurostar có thể qua lại từ đường ống này sang đường ống kia. 

Chi phí xây cất: Năm 1987, khi khởi công xây cất đường hầm, ngân sách dự trù cho việc xây cất là 47 tỉ quan Pháp (FF). Đến tháng 5 năm 1994, chi phí lên đến 87 tỉ. Trong hai thập niên tới, Tổ hợp còn phải chi tiêu thêm từ 11 đến 12 tỉ để nối dài hệ thống Eurostar đến Cologne, Munich và Berlin (Đức), Prague (Tiệp), Budapest (Hung), và Moscow (Nga). 

Tóm lại, chi phí xây cất con đường hầm có thể sẽ lên đến 100 tỉ FF. Hệ thống đường sắt cũng đã được sửa đổi để thích nghi với vận tốc xe hỏa Eurostar trong giai đoạn đầu giữa Paris, London, và Brussels. Năm nhà ga cũng được xây cất mới như: London-Waterloo International (Anh), Paris-Gare du Nord (Pháp), Brussels-Midi (Bỉ), Lille-Europe (Pháp), và Frethun-Calais (Pháp). 

Hệ THốNG EUROSTAR 

Hiện nay là hệ thống xe hỏa tối tân nhất thế giới, có thể chuyên chở hành khách đông gấp hai lần phi cơ phản lực Jet, giữa ba thủ đô Anh (ga London-Waterloo International), Pháp (ga Paris-Gare du Nord), và Bỉ (ga Brussels-Midi). 

Thành phần: 

Hiện nay đoàn xe Eurostar gồm có: 

18 toa (6 toa hạng nhất, 10 toa hạng nhì, và 2 toa bán thức ăn uống); 794 ghế ngồi (210 ghế hạng nhất, và 584 ghế hạng nhì). 

Vận tốc: 

186 miles/giờ (298 km/giờ) trên lãnh thổ Pháp; 50 miles/giờ (80 km/giờ) trên lãnh thổ Anh, vì hệ thống đường sắt cũ kỹ. 

Thời gian: 

3 giờ giữa London và Paris; 3 giờ 15 phút giữ London và Brussels; 2 giờ giữa London và Lille. 

Giá vé: 

Xe hỏa Eurostar có hai hạng: hạng nhất và hạng nhì, nhưng vé bán được phân chia thành nhiều loại, và có thể thay đổi hai ba lần trong năm 1995. Giá vé sẽ được ổn định khi nào tổ chức được 15 chuyến đi và 15 chuyến về trong một ngày. Giá vé khứ hồi bằng hai lần giá vé một bận. 

Trong bài này, chúng tôi chỉ xin đề cập đến giá vé mỗi loại, với tánh cách chỉ dẫn, trên lộ trình Paris-London, có hiệu lực từ 28 tháng 5 đến 23 tháng 9, 1995. Đối với các lộ trình khác, xin tham khảo tài liệu "Timetable & Fares" tại các ga của hệ thống Eurostar hoặc của SNCF. 

Hạng nhất: Có bốn loại vé bán: 

- Loại Discovery Gold (Découverte Or): Hành khách có thể mua vé 30 phút trước giờ xe chạy. Có thể thay đổi ngày giờ đi trong vòng 24 giờ sau giờ xe chạy (ghi trên vé). Được bồi hoàn 100% nếu vé không được sử dụng. Paris-London: 810 FF một bận. 

- Loại Pass Holder (Pass): Cho những người sử dụng thẻ Rail Europe (France Railpass, Europass). Có thể thay đổi ngày giờ đi. Được bồi hoàn 100% nếu vé được hủy bỏ trước giờ xe chạy. Paris-London: 620 FF một bận. 

- Loại Senior Return (Senior): Cho những người từ 60 tuổi trở lên, có thẻ Vermail Plein Temps hay thẻ Rail Europe Senior. Phải mua vé khứ hồi. Có thể thay đổi ngày giờ đi. Được bồi hoàn 100% nếu vé được hủy bỏ trước lượt đi (voyage aller). Paris-London: 1240 FF khứ hồi. 

- Loại Child (Enfant): Cho trẻ em dưới 12 tuổi. Giá vé bằng một nửa giá vé người lớn. Trẻ em dưới 4 tuổi được đi miễn phí, nhưng không bảo đảm là có chỗ ngồi. Paris-London: 405 FF một bận. 

Hạng nhì: Có 8 loại vé bán: 

- Loại Discovery (Découverte): Hành khách có thể mua vé 30 phút trước giờ xe chạy. Có thể thay đổi ngày giờ đi trong vòng 24 giờ sau giờ xe chạy. Có thể được bồi hoàn 100% nếu vé không được sử dụng. Paris-London: 645 FF một bận. 

- Loại Discover Special (Joker Découver- te): Phải mua vé 14 ngày trước khi đi. Không thể thay đổi ngày giờ đi. Được bồi hoàn 50% nếu vé được hủy bỏ trước giờ xe chạy. Paris-London: 395 FF một bận. 

- Loại Week End Return (Week End): Phải mua vé khứ hồi 30 phút trước giờ xe chạy nếu còn chỗ trống. Phải ngủ lại đêm thứ bảy. Có thể thay đổi ngày giờ đi. Được bồi hoàn 100% nếu vé được hủy bỏ trước lượt đi. Paris-London: 1040 FF khứ hồi. 

- Loại Apex Week End (Joker Week End): Phải mua vé khứ hồi 14 ngày trước khi đi. Phải ngủ lại đêm thứ bảy. Không thể thay đổi ngày giờ đi. Được bồi hoàn 50% nếu vé được hủy bỏ trước lượt đi. Paris-London: 698 FF khứ hồi. 

- Loại Pass Holder (Pass): Điều kiện giống như loại Pass Holder hạng nhất. Paris-London: 433 FF một bận. 

- Loại Senior Return (Senior): Điều kiện giống như loại Senior Return hạng nhất, nhưng không bắt buộc phải mua vé khứ hồi. Pais-London: 433 FF một bận. 

- Loại Youth (Jeune): Cho thanh niên thanh nữ dưới 26 tuổi. Có thể thay đổi ngày giờ đi. Được bồi hoàn 100% nếu vé được hủy bỏ trước giờ xe chạy. Paris-London: 349 FF một bận. 

- Loại Child (Enfant): Điều kiện giống như loại Child hạng nhất. Paris-London: 260 FF một bận. 

Ngoài ra, hành khách đi từng nhóm (tối thiểu 10 người), hành khách ngồi trên xe lăn (người lớn và trẻ em) và người đẩy xe, người mù và người dẫn dắt, ... đều được hưởng một giá đặc biệt. Muốn biết giá biểu, có thể liên lạc với các nhà ga hay các chi nhánh du lịch. 

Ghế ngồi: Trong toa hạng nhất, mỗi hàng có 3 ghế ngồi, một bên 2 ghế, một bên một ghế, giữa là lối đi. Ghế ngồi rộng rãi, lưng ghế có thể điều chỉnh nghiêng về đàng sau. Hành khách có thể chọn một nhóm 4 ghế đâu mặt nhau, nhóm 2 ghế đâu mặt nhau, 2 ghế cạnh nhau hay một ghế riêng biệt. 

Trong toa hạng nhì, mỗi hàng có 4 ghế, mỗi bên 2 ghế, giữa là lối đi. Ngoài nhóm 2 ghế ngồi sát cạnh nhau, ở khoảng giữa toa ghế ngồi có thể xếp thành 4 ghế đâu mặt nhau. Có thể lật mặt ghế lên để cho trẻ em có chỗ chơi 

Hành lý: Hành lý nhỏ và nhẹ được để trên giá (rack), trên đầu chỗ ngồi mỗi người. Hành lý cồng kềnh và nặng được sắp ở kệ cuối toa; hành lý phải mang một tấm thẻ (tag) Eurostar, ghi tên sở hữu chủ và số ghế ngồi. 

Ăn uống trên xe: Giá vé hạng nhất bao gồm tiền một bữa ăn nhẹ (snack), dọn ngay tại chỗ ngồi. Giá vé hạng nhì không bao gồm tiền ăn, nhưng hành khách có thể mua các thức ăn uống bán rong trên xe. Cũng có hai toa bán thức ăn uống. Mọi hành khách (không phân biệt hạng nhất hay hạng nhì) có thể đến đó giải khát, ăn điểm tâm, ăn trưa hoặc ăn tối. 

Kiểm soát thông hành (Passport): Cơ quan Di trú Anh đi từng toa yêu cầu xuất trình giấy thông hành, thâu tờ khai lý lịch, hỏi vài câu vớ vẩn. Thế là xong thủ tục nhập nội, không gây phiền phức cho hành khách. 

Các lộ trình: Hệ thống Eurostar chạy qua Frethun-Calais và Lille-Europe, nên ngoài 4 lộ trình chính giữa 3 thủ đô Anh Pháp Bỉ như: London-Paris, Paris-London, London-Brussels, Brussels-London, còn có thêm 6 lộ trình ngắn sau đây: Frethun-London, London-Frethun, Lille-London, London-Lille, Lille-Brussels, và Brussels-Lille. Nếu qua lại bằng xe hơi, xe shuttle chỉ có thể chở xe hơi giữa hai hải cảng Folkestone và Calais. Thời gian qua lại giữa hai hải cảng chừng 30 phút so với thời gian 4 giờ trên biển Manche năm 1987. Trong tương lai, xe shuttle phải cạnh tranh về giá cả và sự cải tiến về dịch vụ chuyên chở của tàu đò. Một vấn đề khác phải lưu tâm đối với xe hơi có trang bị máy báo động trộm cắp (auto security alarm). Khi shuttle bị lắc mạnh trên đường sắt, còi của máy báo động có thể hú lên, và ánh sáng nhấp nháy của đèn xe hơi có thể có tác động trên hệ thống phòng hỏa của đường hầm. 

Nhịp độ: Trên lộ trình Paris-London, London-Paris, hiện nay có những chuyến xe đi, về sau đây: 

- Thứ hai đến thứ sáu: mỗi ngày có 9 chuyến đi, 9 chuyến về. Ngoài ra, mỗi thứ sáu có thêm 1 chuyến đi, 1 chuyến về. 

- Thứ bảy: có 8 chuyến đi, 9 chuyến về. 

- Chủ nhật: có 8 chuyến đi, 8 chuyến về. 

Về ngày giờ đi, về, xin xem tài liệu "Timetable & Fares." 

Vài điểm cần lưu ý: 

- Muốn sử dụng hệ thống Eurostar, phải mua vé trước, thường là 30 phút trước giờ xe chạy. 

Muốn mua vé với giá hạ, phải mua trước hai tuần lễ. Muốn đáp xe Eurostar, phải check-in (enregistrement) trước, vì vậy hành khách phải đến ga 20 phút trước giờ xe chạy. Cấm mang súc vật lên xe, kể luôn cả chó dẫn dắt người mù. Vé có bán trên lãnh thổ Pháp tại các ga thuộc hệ thống Eurostar (Paris-Nord, Lille-Europe, và Frethun-Calais), tại các ga của SNCF, hoặc các chi nhánh du lịch. Thời khắc biểu và giá biểu (Timetable & Fares) có thể hỏi tại các địa điểm trên. 

Cách tiến hành - Vài cảm nghĩ: 

Lần đi Bắc kinh tháng 4 năm 1994, tôi phải chuẩn bị từ 3 tháng trước, vì phải chọn lộ trình, ngày đi, ghi tên, đóng tiền và xin giấy chiếu khán nhập cảnh vào Trung quốc. Đi lần này tôi hơi vội vã, vì chỉ mua vé trước không đầy một tháng. Không cần làm thủ tục giấy tờ. Tôi đến Paris vài ngày trước khi đi hành hương tại Lourdes, và lên đường đi London sau khi từ Lourdes trở về Paris trong tuần lễ từ 2 đến 8 tháng 7. 

Hôm ấy tôi rời khách sạn tại Paris 18è rất sớm cho kịp chuyến xe Eurostar sẽ khởi hành tại ga Bắc (Paris-Gare du Nord) vào lúc 7 giờ 13 phút sáng. Tôi đến ga Bắc vào khoảng 6 giờ 30 thì đã có một số đông hành khách xếp hàng bên ngoài chờ check-in. Giờ check-in được ghi rõ trên màn ảnh treo trên tường. 

Đúng giờ check-in, vé có sọc từ tính (magnetic stripe) được cho vào máy tự động để mở một cửa cản có cánh tay (turnstile). Vé không có sọc từ tính được nhân viên kiểm soát riêng và cho qua một cửa không có cánh tay cản. Sau đó mới vào phòng đợi trước khi ra bến xe Eurostar. Tôi có cảm giác như sắp sửa đáp phi cơ vì cách bày biện và điều hành các nhà ga Eurostar. Không có cảnh xô bồ xô bộn như ở ga Paris-Montparnasse của SNCF. Những người có hành lý xách tay đi một bên, những người có hành lý để trên xe đẩy đi một bên. 

Mặc dù đây là chuyến xe đầu tiên trong ngày làm việc trong tuần (thứ năm), hành khách đi London cũng đông đảo không kém gì những ngày nghỉ cuối tuần. Toa nào toa nấy không còn chỗ trống. Hai bên đường, những cánh đồng lúa mì của miền Picardie như mờ mờ ảo ảo, chạy đua ngược chiều với vận tốc rất nhanh của xe hỏa. Ánh nắng ban mai trên đồng nội mang lại cho tôi một niềm cảm xúc đặc biệt. Tôi chạnh nhớ đến quê hương tôi, và trong giây phút bất thần ao ước được trở về thăm lại làng cũ, những người thân mà hoàn cảnh đã khiến tôi phải xa lìa họ 16 năm qua. 

Chín chục phút qua mau. Một giọng oanh vàng thông báo xe sắp đến Frethun-Calais và đậu lại cho hành khách lên. Các hành khách đi từ Paris được yêu cầu ngồi trên xe. Tàu rời Frethun-Calais không bao lâu thì bỗng nhiên bên ngoài các cửa sổ sụp tối. Con tàu Eurostar chui vào con đường hầm dưới biển Manche. Đèn trong toa vẫn sáng như lúc ra đi. Trong đường hầm xe chạy rất êm. Chỉ nghe tiếng lăn của xe hỏa trên đường sắt. Vận tốc tối đa là 198 miles/ giờ. 

Hai chục phút sau, con tàu từ trong bóng tối bên ngoài cửa sổ nhoi ra ngoài ánh sáng mặt trời, vượt khỏi con đường hầm nối liền lục địa Âu châu và hải đảo Anh quốc. 

Con tàu không đậu lại Folkestone mà chạy ngoằn ngoèo qua những cánh đồng xanh mướt của miền Kent, lác đác đó đây mấy vườn hoa muôn sắc, với vận tốc khoảng 50 miles/giờ, trên con đường sắt cũ kỹ của hệ thống British Rail. Một giờ sau, con tàu đến London, vào đậu tại ga Waterloo International, một ga mới xây cất tại trung tâm phố buôn bán London, trên hữu ngạn sông Thames. 

Tôi cảm thấy may mắn hơn Hoàng đế Pháp Napoléon đệ nhất vì đãû "chiếm" được London qua con đường hầm, nhờ kỹ thuật tân kỳ và lòng tin cậy hỗ tương của các quốc gia Âu châu cuối thế kỷ XX. 

Viết xong Hè '95 

N.Q.T.