Lời mở đầu:- Gần đây, đi dâu cũng nghe nói về Internet, thậm chí đến con cái đi học cũng đòi sử dụng.Internet quả dã biến thành một loại "thời trang" và đang thực hiện cuộc cách mạng toàn diện về truyền thông. Người ta thường nghe các đài truyền thanh, truyền hình, báo chí v...v... nói về "Siêu Xa Lộ Thông tin." Cụm từ nầy được dịch từ gốc "Information Super Highway." Thật ra, đây là kết quả phối hợp bởi nhiều nỗ lực khác nhau về chuyên ngành điện tử và điện toán. Nhiều người cho rằng "Siêu Xa Lộ Thông Tin" chính là Internet hoặc ngược lại. Không hẳn đúng như vậy, nhưng trong bài viết nầy, xin mạn phép chỉ nói về Internet mà thôi.

 I- Nhìn sơ lược:
Nhiều người quan niệm rằng sự hình thành của Liên Mạng đã và đang đưa toàn nhân loại  vào một cuộc cách mạng về thông tin vào những thập niên  cuối cùng của thế kỷ 20: kỷ nguyên của thông tin. Chúng ta có thể nghĩ rằng Liên Mạng là một giòng điện từ nối kết thế giới từ đông sang tây, từ nam lên bắc, từ xứ Kangoroo đến xứ những chàng Yankee, đến xứ sâm banh sữa bò, qua xứ Hoa Anh Đào ... Nhờ phương tiện này mà chúng ta có thể sử dụng tài liệu lưu trữ cách xa ngàn dặm như chính ta ngồi thù lù ngay trước chồng tài liệu đó. Theo quan điểm chuyên ngành, người ta định nghĩa Liên Mạng là "Một Mạng Lưới bao gồm nhiều mạng lưới nối kết" dựa trên nguyên tắc kỹ thuật chính yếu gọi là TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol). Nói một cách đơn giản hơn, TCP/IP là định chuẩn dành cho các Mạng Lưới muốn nối kết chung với nhau.

II-Liên Mạng:
Như chúng ta đã biết, Liên Mạng đã trực tiếp thay đổi về xã hội, giáo dục, khoa học, và phương thức điều hành công việc. Ngày nay, ngồi trước chiếc máy điện toán, người sử dụng có thể gởi điện thư tới một nơi xa xôi nào đó hàng ngàn cây số, có thể truy cập (download) một dữ kiện hoặc một tài liệu đâu đó xa diệu vợi, có thể quan sát và thâu thập tài liệu thủy văn của bất cứ nơi nào trên quả đất, có thể lắng nghe tiếng nói của thế nhân không cùng nòi giống, có thể theo dõi việc phóng phi thuyền mà không cần đến tại chỗ v...v...
Những điều kể trên chỉ là một phần nhỏ công dụng Liên Mạng mang đến cho loài người. Nhưng nếu chúng ta thắc mắc tại sao những điều kể trên có thể thực hiện được? Làm sao một máy điện toán có thể liên lạc và nói chuyện với một máy khác? Làm sao một bức điện thư lại có thể đến đúng ngay người nhận trong lúc hàng giây có cả hàng chục ngàn lá được chuyển đi? Làm thế nào để có thể truyền tải hàng triệu tỉ tín hiệu một cách không sai sót? Và nhiều câu hỏi tương tự khác liên quan đến Internet mà biết bao nhiêu người thắc mắc.
Do đó, xin được khái lược vài quan niệm căn bản về Cấu Trúc của Liên Mạng hầu mong đóng góp thêm vào vốn kiến thức phổ thông saün có của các bạn. Với mục đích đó nhiều lúc người viết cố tình bỏ sót hoặc chỉ nói sơ một vài điểm rườm rà ngõ hầu giảm bớt sự phức tạp.

III-Khái Niệm căn bản:
1- Nguồn gốc của Liên Mạng: Liên Mạng hay Internet (Inter-connected network) được thành lập vào khoảng năm 1970. Mưu tính khởi nguồn từ Bộ Quốc phòng Hoa kỳ khi muốn nối liền mạng lưới điện toán ARPANET với một số đài truyền thanh và truyền hình. Đây là một thử nghiệm có tính chất quân sự. Vào thời gian ấy,thế giới đang nằm trong thời kỳ chiến tranh lạnh và mọi người đều nơm nớp lo sợ một cuộc chiến tranh nguyên tử có thể xảy ra. Nỗi ám ảnh đó thúc đẩy Hoa kỳ cần thiết lập sớm một mạng lưới điện toán sao cho có thể nối liền các thành phố lớn với các vùng quân sự phòng khi chiến tranh bùng nổ. Vấn đề được đặt ra là làm thế nào các mạng lưới ấy vẫn có thể hoạt động được mặc dầu đang bị tấn công. Một điều rõ ràng là khi có chiến tranh nguyên tử xảy ra, không gì có thể được bảo đảm an toàn cả, dĩ nhiên mạng lưới đó cũng có thể bị tàn phá thành manh mún. Do đó các chuyên gia muốn xây dựng một mạng lưới  khả thi trong tình trạng bi thảm như thế. Đồng thời họ cũng nghiên cứu làm sao để có thể thu thập và gởi chuyển tin tức trong điều kiện tệ hại của một cuộc chiến tranh nguyên tử. Để liên lạc,họ dùng một "linh kiện" mà danh từ chuyên môn gọi là "packet" để chứa những dữ kiện quan trọng. Các máy điện toán nằm trong mạng lưới có nhiệm vụ gởi chuyển linh kiện đến nơi tiếp nhận một cách chính xác và hiệu quả. Nói tóm lại, các máy điện toán trong nhóm "nói chuyện" được với nhau, cũng không nhất thiết phải được điều khiển bởi một trung tâm duy nhất.
Lúc ban đầu, những dự kiến nầy bị xem là kỳ khôi và lố bịch bởi vì một mạng lưới như vậy làm sao có thể hoạt động một cách  hiệu quả được nếu không  muốn nói khó tin cậy. Nhưng công việc trên, thời gian đã chứng minh rằng  việc làm của họ đạt kết quả. Khoảng hai năm sau, mạng lưới ARPANET ra đời, người ta nhận ngay ra một sự thật không thể chối cãi là nó đương nhiên biến thành "hộp thư điện tử." Lúc đó, mọi người đều có thể đọc tin tức và liên lạc thư từ với nhau qua mạng lưới một cách dễ dàng và nhanh chóng. Số lượng tin tức và thư từ chiếm một tỉ lệ rất cao so với khối lượng về nghiên cứu. Đồng thời việc tạo ra " danh sách thư tín" (mailing list) đã khiến cho lượng thông tin không chỉ thuần túy mang tính chất khoa học mà còn là một vấn đề của xã hội.
Một tổ chức quốc tế mang tên ISO (Internatinal Standard Organization) từ nhiều năm qua, nhảy ra mở cuộc nghiên cứu định chuẩn hầu đưa ra một nguyên tắc thống nhất trong việc thành lập mạng lưới điện toán, nhưng không mấy ai kiên nhẫn chờ đợi kết quả của họ. Do nhu cầu lớn lao của thị trường bên ngoài, các chuyên gia tư nhân (các hãng tư) bắt đầu viết những "nhu liệu về IP " (IP software) cho từng loại máy điện toán sản xuất bởi những công ty khác nhau. Nhờ đó, mặc dầu cấu trúc khác biệt, các máy điện toán nầy vẫn  có thể "đàm thoại" với nhau. Đây là sự phát minh được các cơ quan chính phủ và các trường đại học hoan nghênh vì không còn lệ thuộc vào một công ty duy nhất. Sử dụng nhu liệu này giúp tất cả cùng xài chung một mạng lưới điện toán mà không bắt buộc phải có cùng một loại máy.
Vào thời điểm ấy, các chuyên gia cũng đang nghiên cứu cách thành lập "mạng lưới vùng" (LAN hay Local Area Network) có tên là Ethernet. Vào năm 1993, một loại máy điện toán mới xuất hiện mệnh danh là "work station". Phần lớn những máy nầy đều có chứa nhu liệu IP (Internet Protocol) trong hệ thống vận hành (operating system). Một đòi hỏi khác bắt đầu xuất hiện: dân chúng muốn nối liền hệ thống lưới cá nhân với ARPANET. Như thế bất cứ một máy điện toán nào thuộc mạng lưới vùng đều có thể tận dụng tiện nghi (facilities) saün có của ARPANET. Một trong những mạng lưới quan trọng nói trên mang tên NSFNET được thành lập bởi Cơ quan Quốc Gia Khoa Học ( National Science Foundation). Vào cuối tập niện 1980, NSF thành lập một trung tâm "siêu điện toán" (supercomputers). Cho đến thời điểm nầy, máy điện toán nhanh nhất thế giới chỉ dành riêng cho một số chuyên gia hoặc hãng xưỡng trực tiếp nghiên cứu vũ khí quốc phòng. Do đó, NSF dùng những trung tâm nầy cho việc nghiên cứu thuần túy khoa học. Chi phí thành lập các trung tâm như thế vô cùng lớn lao, vì thế mọi cơ quan phải tìm cách chia sẻ "tài nguyên" hiếm hoi nầy. Tuy nhiên cũng vì thế mà một số khó khăn khác mới hơn, xuất hiện: làm thế nào để các trung tâm nầy có thể nối liền với nhau và làm thế nào các máy điện toán trong từng trung tâm có thể sử dụng chung những nguồn phương tiện.
Cuối cùng, NSF quyết định xây dựng một mạng lưới riêng dựa trên nguyên tắc kỹ thuật IP của ARPANET. Những trung tâm nầy được trang bị những đưỡng dây điện thoại có chuyển tốc vào khoảng 56 ngàn "bit" tức vào khoảng 56 Kbauds một giây (khoảng hai trang đánh máy). Chuyển tốc nầy so với kỹ thuật bây giờ thì kể như rất chậm, nhưng là khá nhanh vào thời điểm đó. Tuy nhiên vấn nạn khác nảy sanh vì tổn phí điện thoại nối liền các trung tâm cũng như các đại học lại với nhau lên đến con số cao ngất vì cước phí tính theo cây số. Bạn thử tưởng tượng mỗi trường nối trực tiếp vào một trung tâm cũng như những cây căm nối vào chiếc đùm xe đạp, thì tổng số các đường điện thoại cộng lại chắc chắn là con số khổng lồ. Do đó, người ta lại quyết định chia vùng và trong mỗi vùng các trường sẽ nối với trường lân cận thành một chuỗi dây chuyền. Sau đó mỗi chuỗi sẽ được nối vào một trung tâm gần nhất và cuối cùng các trung tâm nầy sẽ được nối liền lạc với nhau. Với cách bố trí như vậy, các máy điện toán trong từng vùng vẫn có thể liên lạc được với nhau dễ dàng thông qua các đường dây lân cận.
Cách giải quyết như trên vừa tiện vừa lợi nên mau chóng đi đến thành công. Tuy nhiên, theo thời gian, khó khăn lại nảy sanh: những trung tâm siêu điện toán nầy ngoài việc chia sẻ những  tiện ích saün có, họ còn chia sẻ những tài liệu khác mà thật ra không có chút dính dáng gì đến các trung tâm đó cả. Lưu lượng thông tin ngày càng gia tăng theo tốc độ phi mã cho đến lúc những đường dây điện thoại không còn đủ sức chuyển nữa. Năm 1987, Merit Networks Inc. trúng thầu quản lý và nâng cấp mạng lưới điện toán của NSF. Họ thay dây điện thoại cũ bằng loại mới có sức chở nhanh gấp 20 lần và đa số máy điện toán cũ được thay thế bằng loại cao tốc. Việc nâng cấp xảy ra liên tục theo năm tháng do đó máy móc ngày càng tối tân hơn. Những sự thay đổi nầy xảy ra một cách êm thắm đến nỗi người sử dụng không nhận thấy việc thay đổi. Cách nay một năm, máy điện toán với CPU 486/33 MHZ được xem là "quạu",  nhưng giờ đây đã vào "viện bảo tàng."
Những cố gắng của NSF thực hiện trên mạng lưới của họ đã dẫn đến việc mọi người đều có thể sử dụng mạng lưới Internet. Ban đầu họ chỉ  dành cho những nhà nghiên cứu và cơ quan chính quyền, sau, do nhu cầu  bành trướng  và giúp đỡ các trường đại học mở rộng mạng lưới mà hiện nay hầu hết các sinh viên đều là những người sử dụng Internet. Nhu cầu không chỉ dừng lại mức đó, trái lại ngày càng gia tăng. Sinh viên các trường cao đẳng kỹ thuật, học sinh các trường trung tiểu học đang và sẽ trở thành những người sử dụng Internet. Các công ty, do nhu cầu thương mãi, cũng đã tìm cách nối liền mạng lưới của họ với Internet. Những đòi hỏi nầy có tác dụng dây chuyền, đã khiến cho mạng lưới ngày càng hoàn chỉnh, càng tiện lợi và càng tiến bộ vượt bực hơn trước.
Trong khi đó thì các mạng thông tin tương tự cũng được phát triển ở các quốc gia khác, và lần lần được nối liền với các mạng ở Mỹ. Từ đó, các mạng quốc tế được thành hình và danh từ Internet được áp dụng rộng rãi. Internet có thể được xem mhư là mạng lưới của những mạng lưới (network of networks), bao gồm 25.000 mạng lưới của 45 quốc gia, và số lượng truyền thông trên Internet gia tăng 10% mỗi tháng! Hiện nay đã có chừng 10 triệu người sử dụng trực tiếp hệ Internet, và khoảng 25 triệu người dùng Internet để trao đổi tin tức qua các mạng lưới phụ thuộc khác.

2-Định chuẩn TCP/IP: Cần phải có một nghi thức (protocol) thống nhất nào đó để các hệ thống điện toán có thể "nói chuyện" được với nhau. Trong Internet, các máy điện toán phải đồng loạt áp dụng định chuẩn TCP/IP để trao đổi thông tin dữ liệu. Thông tin không được truyền đi như một dòng điện liên tục từ máy nầy sang máy kia. Trái lại được chia thành nhiều linh liện nhỏ (information packet). Nhiệm vụ của định chuẩn TCP là chia thông tin ra thành nhiều kiện, đánh số thứ tự, địa chỉ người nhận. Ngoài ra TCP còn phải gắn thêm các thông số kiểm soát sự sai lầm. Sau đó mới đến phiên định chuẩn IP. IP chuyên chở các kiện hàng đến đúng địa chỉ người nhận. Nơi đây, TCP soát lại sự chính xác của các kiện hàng chứa dữ kiện thông tin (linh kiện). Dựa vào số thứ tự, TCP sẽ kết hợp các kiện lại để tái tạo bản tin nguyên thủy.

3-Công dụng của Liên Mạng: Phần lớn số lượng truyền thông trong Internet là dùng cho việc gởi thư điện tử e-mail. Việc gởi thư qua hệ thống nầy nhanh gấp ngàn lần so với bưu điện thông thường (còn có tên là snail-mail, Mỹ gọi bưu điện ốc sên, ta gọi rùa bưu điện), tiện lợi và có vẻ riêng tư hơn là gởi fax, và vì thế được nhiều người ưa chuộng.
Ngoài ra Internet còn được dùng như là một môi trường để thảo luận, trao đổi tin tức, kinh nghiệm, học hỏi về một chuyên đề nào đó, qua các nhóm tin (newsgroups).
Internet còn được dùng để truy cập các dữ liệu thông tin cần thiết, vì Internet liên kết với tất cả các thư viện, với hàng trăm ngàn bộ dữ liệu thông tin của hầu hết các thư viện của những đại học lớn Aâu Mỹ.

4- Ai Quản Lý Internet: Nói chung, không có ai quản lý và có quyền hạn trên Internet cả. Mọi người đều có quyền phát biểu ý kiến riêng tư của họ về mọi vấn đề. Tuy nhiên lịch sự giao tế là một yêu cầu đối với người sử dụng Internet.
Nói về phí tổn Internet thì cũng không có một tổ chức nào trách nhiệm hoàn toàn; các tổ chức, các trường đại học và các công ty khắp nơi trên thế giới chịu trách nhiệm chi phí trong hoạt động của họ. Hiện nay, người sử dụng Internet chỉ trả tiền điện thoại (khu vực cư trú) và chi phí kết nối vào server.

IV-Mạng Nhện Toàn Cầu:
1-Cấu tạo: Mạng Nhện Toàn Cầu là gì? Mạng Nhện Toàn Cầu, dịch từ cụm từ World Web Wide (viết tắt WWW) là một hệ thống tin tức nối kết với nhau bằng các máy điện toán trải rộng trên khắp thế giới dựa vào Liên Mạng. Nhờ vào WWW người sử dụng có thể tìm kiếm những tin tức hoặc tài liệu hữu ích để học hỏi, tham khảo, nghiên cứu một cách nhanh chóng. Sự lớn mạnh và phổ biến sâu rộng của WWW một phần lớn là nhờ vào sự dễ dàng sử dụng và rẻ tiền của nó. Khi nối kết vào WWW, người sử dụng sẽ có cảm giác là mình đang đi vào một thư viện khổng lồ trong đó chứa đựng tất cả những gì mình muốn biết (hoặc muốn đọc) về bất cứ một đề tài gì. Một sự kiện quan trọng khác của WWW là có khả năng truyền tải tài liệu xen lẫn hình ảnh và âm thanh (multimedia). WWW sở dĩ được bành trướng nhanh chóng là do sự liên kết (link) chặt chẽ và dễ dàng của các Tổng đài Phục vụ Mạng nhện (Web Server). Các tổng đài cùng sử dụng HTTP (Hyper Text Transfer Protocal) tạm dịch Nghi thức Chuyển tải Mã ngữ để di chuyển tài liệu. Có thể nói HTML là một loại ngôn ngữ chánh yếu  (principal language)  giữ nhiệm vụ trung gian "đàm thoại" giữa các máy điện toán. Ai đã viết thảo chưong (program) đều biết, khi viết, "ngôn ngữ" đặc biệt phải dùng là Cobol chaüng hạn. WWW dùng HTML,  còn được hỗ trợ bởi TCP/IP, tạo thành một Nghi thức căn bản cho Liên Mạng.
2-Nhu Liệu Quan sát Mạng Nhện (Web Browser): Muốn dễ hiểu về WWW, điều hay nhất chắc có lẽ là "cứ sử dụng rồi sẽ hiểu." Thật thế, có sử dụng rồi mới thấy giá trị và sự phong phú của WWW. Sự tham gia vào WWW không quá khó khăn như chúng ta tưởng. Chỉ cần một chiếc máy điện toán liên kết với Internet và một Nhu Liệu quan sát (Web Browser). Browser được sản xuất cho nhiều Hệ Điều Hành (Operating system) khác nhau như DOS, OS/2, Unix, Mac, VM, CMS v...v... Ngoài ra, các công ty thương mãi cung cấp dịch vụ Internet cũng viết ra nhiều nhu liệu Web Browser riêng để phục vụ khách hàng của riêng họ. Browser phổ biến hiện nay là Netscape Communicator và Microsoft Internet Explorer. Theo thiển ý, người chơi Internet nên cài đặt cả hai Nhu Liệu Quan Sát Mạng Nhện nầy vì cái nào cũng có ưu và khuyết điểm. Hiện nay, 90% các Trang Nhà (Home Page) xuất hiện trên WWW đều có thể được quan sát "ngon lành" bằng hai Browser ấy.
3-Liên kết với Tổng đài Phục dịch (Server): Khi người sử dụng dùng nhu liệu Quan Sát Mạng Nhện để tìm tin tức hoặc tài liệu, thì trước nhất nhu liệu nầy (web browser) sẽ kết nối vào một trang nhà (home page) nào đó thuộc WWW, được bố trí saün hoặc có thể liên kết với một trang nhà khác bằng cách dùng phương pháp Định Vị Đồng Nhất (Universal Resource Locator  hay là URL). Hầu hết những hãng xưởng, cơ quan, trường học, hội đoàn v...v... kết nối vào Liên Mạng đều có một hoặc nhiều tổng đài phục dịch (servers). Sau đâu là cách thức móc nối với một trang gốc: tên tổng đài phục dịch và trang tài liệu muốn coi. Thí dụ: http://www.fastnet.ch/CLUB/ha với các ý nghĩa như: www là Mạng Nhện Toàn Cầu, fastnet.ch là tên Tổng Đài Phục Dịch,  CLUB/ha là trang nhà muốn tìm xem.

V-Kết Luận:
Với đà tiến bộ phi mã trong lãnh vực điện toán hiện nay, nhất là khi Khối Liên Phòng Đông Nam Á vừa đồng ý giảm thuế trong lãnh vực sản phẩm thông tin, trang bị điện tử đang trên đường giảm giá và tăng phẩm chất. Thật thế, giá một máy điện toán với Hệ Điều Hành 486/100 MHZ hiện nay chỉ bằng 45% so với giá bán cách đây một năm. Thẻ liên thoại (modem) cũng tụt giá khủng khiếp. Thế thì tại sao không nhơn cơ hội nầy để sắm một chiếc máy điện toán và saün dịp liên kết vào Liên Mạng. Mong bạn suy nghĩ kỹ. Máy điện toán với thẻ liên thoại kết nối vào Internet giúp bạn mở rộng kiến thức một cách rẻ tiền và tiện nghi. Ngoài ra, có máy điện toán, việc thông báo, thăm hỏi lẫn nhau trở nên dễ dàng và nhanh chóng. Đó không phải là mục tiêu của Thân Hữu Điện Lực chúng ta ư?

Lưới Việt