TƯƠNG TỨC

Nhất Hạnh

(Trích thư do TH TN Diệp chuyển)


... Có một quyển sách của Nhất Hạnh "An Lạc Từng Bước Chân" gồm nhiều bài nói chuyện ngắn rất hay, không rõ hay bạn già đã đọc chưa. Khi tôi đọc lại quyển sách này thì tôi chợt nhớ đến hai bạn. Nếu như hai bạn chưa đọc, tôi thử giới thiệu một bài ngắn như sau:

Nếu bạn có tâm hồn thi sĩ thì khi nhìn vào một tờ giấy, bạn sẽ thấy một đám mây bay trong ấy. Không có mây thì không có mưa. Không có mưa thì cây cối không mọc được, và nếu không có cây thì làm sao có tờ giấy này trên tay bạn. Cho nên tờ giấy có mặt là vì đám mây có mặt, không có mây thì không có tờ giấy. Đám mây và tờ giấy nương vào nhau để hiện hửu, cái đó gọi là tương tức. Chữ này, tiếng Anh tôi dịch là inter-being, không có trong tự điển. Nếu nhìn tờ giấy kỹ hơn, sâu hơn, ta cũng sẽ thấy mặt trời lấp lánh trong đó. Bởi vì không có ánh nắng mặt trời, làm sao rừng cây mọc được được. Dĩ nhiên, không có cái gì sống nếu không có mặt trời. Tờ giấy và mặt trời cũng nương nhau mà có. Nếu ta tiếp tục quán chiếu, ta sẽ thấy bác tiều phu đang cưa cây, rồi xe chở cây đến nhà máy để cây được chế biến làm ra bột giấy. Ta cũng sẽ thấy đồng lúa, vì nếu không có đồng lúa, bác tiều phu đâu có cơm để ăn mỗi ngày. Và ta còn thấy cả hai ngườI đã sinh ra bác tiều phu . Do đó ta thấy nếu không có các điều kiện kể trên thì tờ giấy không thể nào có mặt được.

Nhìn sâu hơn nữa ta cũng sẽ thấy ta có mặt trong tờ giấy. Cái này không có gì khó hiểu, vì khi ta nhìn tờ giấy, tờ giấy là một phần tri giác của ta ...Cho nên cả bạn và tôi đều có mặt trong tờ giấy. Có thể nói rằng tờ giấy chứa đựng tất cả, không có gì mà không có mặt trong tờ giấy: không gian, thời gian, đất, nước, ánh mặt trờI, khoáng chất, đám mây, dòng sông, hơi nóng v.v... Mọi thứ nương nhau mà có trong tờ giấy này, vì vậy tôi mới dịch TƯƠNG TỨC là inter-being.

Giả sử ta gửi trả ánh nắng lại cho mặt trời thì tờ giấy còn hiện nữu được không? Không có ánh nắng mặt trời, không có gì có thể tồn tại. Cũng vậy, nếu ta gởi trả bác tiều phu lại cho bố mẹ bác thì tờ giấy cũng không thể có mặt. Vì vậy tờ giấy này được làm ra bởi những yếu tố "không phải giấy", như là ánh nắng mặt trời, bác tiều phu, tâm thức của ta ...Nếu không có những yếu tố "không phải giấy", tờ giấy không thể nào được tạo tác ra. Do đó, tờ giấy tuy rất mỏng nhưng chứa đựng cả vũ trụ trong lòng nó."

 Đó là một bài nói chuyện ngắn trong số nhiều bài trong tập sách mà tôi đã nói ở trên. Chính vì đọc sách mà tôi thấy được cả hai bạn đều ở trong sách và tôi nhớ hai người... (CH)