Chiến thắng 2023 của Ukraine : Biển Đen

                                                                          Trần Lý

   Tháng 10, 2023 trong buổi họp hàng năm Valdal , Vladimir Putin tuyên bố khẳng định là Hải cảng Odessa của Ukraine trên Biển Đen là một Thành phố của Nga ! TT Nga đã nhiều lần tuyên bố không chấp nhận Ukraine là một Quốc gia độc lập ! nhưng về Odessa thì Putin hoàn toàn sai lầm ! Odessa quả thật có nhiều liên hệ lịch sử , xa xưa, với Nga và Đế quốc Nga.. và Putin khi xâm lăng Ukraine 2022.. đã khiến Thành phố này cắt đứt hoàn toàn mọi liên hệ quá khứ với Nga và trở thành một Thủ đô vững chắc tại phía Nam của Ukraine..  

   Khi Nga tung cuộc tổng tấn công toàn diện vào Ukraine ngày 20 tháng Hai 2022, Odessa là một trong những  mục tiêu chiến lược của Nga. Chiếm được Thành phố này, Nga sẽ cắt  đứt, cô lập  Ukraine hoàn toàn khỏi  Biển Đen, đẩy Ukraine trở thành một quốc gia ‘không hải phận' (land-locked)..

   Nhưng quân Nga đã bị Quặn Ukraine chặn đứng tại Mykolaiv, và cư dân Odessa đã tổ chức phòng thủ Thành phố của mình, dựng chiến tuyến trên bờ biển, đặt chướng ngại vật trong thành phố và tại vùng duyên hải để ngăn chặn HQ Nga  độ bộ  !    

   Odessa chỉ cách Bán đảo Crimea (bị Nga sáp nhập năm 2014) khoàng 300 km (180 miles) về phía Tây, là một Thành phố chiến lược đối với cả Nga lẫn Ukraine.

    Dân số khoảng 1 triệu người, Odessa có 3 hài càng, 65% hàng hóa xuất cảng của Ukraine đi qua đây. Sau khi Nga sáp nhập Crimea, HQ Ukraine bị Nga tịch thu tại Sevastopol, phần còn lại đã  phải dời về Odessa và đặt Bộ Chỉ huy tại đây..Odessa có nhiều cư dân gốc Nga.. Năm 2014, Ukraine đã chặn được việc Nga xúi giục lập Cộng Hòa Odessa ly khai..

 Trong trận tổng tấn công xâm lăng tháng Hai-2022, Quân Nga, từ phía Tây Crimea, tiến chiếm thành phố cảng Kherson và tiếp tục tiến đến Mokolaiv, chỉ cách Odessa 120km về phía Đông.. Chiến hạm Nga xuất hiện ngoài khơi Odessa dự trù cho một cuộc hành quân thủy-bộ..

   KQ Nga đã oanh kích Odessa ngày sáng sớm 24 tháng 2, 2022, tấn công các kho quân dụng và các hệ thống radar phòng vệ duyên hải của UKraine  tại Lipetsk..

   21 tháng 3, 2022.. Chiến hạm Nga vào gần Odessa hơn và dùng hải pháo tấn công các cơ sở của Cảng Odessa, bắn phá Cảng bằng phi đạn hành trình.. nhưng  các chiến hạm Nga bị pháo binh phòng thủ ven biển Ukraine đẩy lui..

           Biển Đen

     Odessa, thay vì sẽ là viên ngọc quý lấp lánh trên vương miện của Hoàng đế Putin (!) trị vì toàn bộ Ukraine, nhưng lại là một Trung tâm ‘đối kháng' của Ukraine, với các chiến dịch quân sự càng ngày càng thành công,  để đạt được thắng lợi vang dội trong Trận Chiến Biển Đen.

   Diễn biến quân sự ngả về phía Ukraine ngay từ những tuần lễ đầu của cuộc xâm lăng

  Giai đoạn sơ khởi, là Ukraine đẩy được chiến hạm Nga ra xa hơn trong lãnh hải của Ukraine, bắt đầu bằng Trận đánh chìm Soái hạm Moskva của Hạm đội Hắc Hải Nga tháng 4, 2022.

     Xin đọc tại  : https://bienxua.wordpress.com/2022/04/20/bien-ukraine-noi-song-ocs-florida/

   Hai tháng sau, Ukraine giải phóng được Snake Island, vị trí chiến lược tối quan trọng, một tiền đồn giữa biển , cách Odessa khoảng 120km về phía Tây-Nam.

https://bienxua.wordpress.com/2022/05/20/chien-tranh-ukraine-mat-tran-quyet-dinh-bien-den-tran-ly/

   Từ giữa mùa Hè 2022.Quân lực Ukraine đã không tập các mục tiêu của Nga tại Crimea , đều đặn  và liên tục gia tăng cường độ tấn công. Odessa nơi đặt Bộ Chỉ huy HQ Ukraine, cũng là nơi xuất phát các cuộc tán kích vào Crimea.

   Trận chiến Biển Đen leo thang mạnh trong năm 2023. Trong khi giới quan sát quân sự và Truyền thông chú trọng và bàn luận nhiều về tình trạng ‘ dậm chân tại chỗ' của chiến tuyến trên bộ giữa Nga và Ukraine tại các khu vực phía Nam và phía Đông Ukraine, những vùng đang bị Nga tạm chiếm, ước đoán về các cuộc phản công của Ukraine ? hy vọng sê có những đột phá ‘ngoạn mục' với các chiến đoàn xe tăng và cơ giới mà QĐ Ukraine nhận được từ NATO. Hạm đội Biển Đen của Nga đã bị đẩy xa ra khỏi vùng Tây-Bắc Biển Đen, đa số các chiến hạm Nga đã phải rời Căn cứ HQ Sevastopol, căn cứ truyền thống và nơi đặt bộ Chỉ huy Hạm đội Biển Đen của Nga tại Crimea..

    Chiến thắng này là thành quả phối hợp của các cuộc tán công vượt mọi thử thách của Biệt hải Ukraine và các cuộc tấn công chiến lược, sử dụng drones. phá hủy các hệ thống phòng không Nga, các trung tâm tiếp liệu và cơ sở ven biển của Nga tại Crimea. Ukraine đã cải biến kỹ thuật sử dụng drones dưới nước, tự chế tạo nhiều loại mới, phù hợp với chiến trường, áp dụng các chiến thuật dùng các phi đạn do Phương Tây viện trợ, gây thiệt hại và đánh chìm.. một danh sách dài, nhiều chiến hạm lớn-nhỏ của Nga và bắn phá nhiều mục tiêu kể cả các bộ chỉ huy quân sự của Hạm Đội Biển Đen ..

    https://bienxua.wordpress.com/2023/08/24/chien-tranh-ukraine-drones-duoi-nuoc-tran-ly/

   Hình ảnh từ vệ tinh và Tin tức truyền thông quốc tế đầu tháng 6 đến 12/2023 đã ghi nhận phần lớn các phương tiện Hải quân Nga đã rút khỏi Crimea, lui về các căn cứ trên đất Nga Novorossiysk, Krasnodar Khai, đến tận Gelendzhik ? và cả Georgia.. Các chiến hạm lớn và tàu ngầm đều rời Sevastopol.

   Sau trận tấn công vào Bộ Chỉ huy HQ Nga và cơ xưởng sửa chữa, ụ nổi của HQ Nga tại Sevastopol ngày 22 tháng 9, 2024. Tàu ngầm trên ụ đang bảo trì bị hư hại nặng, không thể phục hồi..Thêm vào đó là 2 hệ thống S-300 để phòng thủ không phận Sevastopol cũng bị phá hủy. Nga không còn khả năng chống lại các cuộc tấn công phối hợp drones và phi pháo của Ukraine vào Căn cứ Sevastopol !

     Hoạt động của HQ Nga hầu như tê liệt. Các chiến hạm (frigates) phóng phi đạn lớp Krivax, các chiến đỉnh nhỏ hơn lớp Grisha và corvettes lớp Tarantul phóng  phi đạn Kalibr, Chiến hạm Admiral Grigorovich và cả các tàu ngầm lớp kilo  đều .. ‘tái phối trí' chạy về Novorossiysk, ngoài tầm phi đạn (hiện có) của Ukraine !

    Các kế hoạch hành quân của HQ Nga bị thay đổi, không còn đủ sức để tấn công đổ bộ vào Odessa, không thể phong tòa hữu hiệu vùng biển Ukraine.

    Nga muốn đưa trở lại 2 chiến hạm vào Biển Đen : Chiến hạm Cảnh báo và canh chừng loại Kildin-Moma, và một khu trục hạm loại Admiral Grigorovich (để thay cho chiếc Moskva bị chìm), nhưng bị Thổ Nhĩ Kỳ chặn, viện dẫn điều khoản trong Convention Montreux, không được phép qua Eo biển Thổ để vào Biển Đen khi đang có chiến tranh !

    Nga thậm chí còn đang xây dựng một quân cảng mới tại vùng đất Ochamchire, Abkhazia (quốc gia nhỏ 8600 square foot, 250 ngàn dân, bên bờ biển Đen, cạnh Georgia) mà Nga đang kiểm soát, một căn cứ HQ  lâu dài,  trong trường hợp Nga không sử dụng được Crimea ?

                                                   Nga..’tái phối trí' Hạm đội !

   Tuy có thể còn quá sớm để xác nhận Ukraine đã chiến thắng Trận Biển Đen,  nhưng các thành quả liên tục trong năm qua cho thấy, không thể chối cãi, là Chiến thắng Biển Đen của Ukraine, tuy tạm thời, đã có ảnh hưởng quan trọng cho toàn bộ Cuộc chiến, không kém các Trận phản công giải phóng tái chiếm vùng Kharkiv và Chiến dịch giải phóng Kherson vào cuối năm 2022.

   Ngoài việc buộc Putin phải lui hạm đội, các cuộc tấn công của Ukraine tại Crimea đã gây những trở ngại lớn cho việc tiếp vận của Nga để nuôi và yểm trợ quân dụng cho đạo quân chiếm đóng vùng phía Nam Ukraine..

       Xin xem : Thiệt hại của HQ Nga trong Phần phụ lục cuối bài.

   Quan yếu hơn nữa là Ukraine đã phá vỡ được cuộc phong tỏa hải phận  của Nga  : Nga đã phong tỏa biển Ukraine ngay từ ngày đầu của cuộc xâm lăng. Cuộc phong tỏa này đã được LHQ và qua trung gian của Thổ, can thiệp, tạm gỡ bỏ một phần các giới hạn, cuộc thương thuyết tháng 7-2022 (Black Sea Grain Initiative), để Ukraine có thể xuất cảng ngũ cốc đến các quốc gia Phi Châu đang bị nạn đói đe dọa, nhưng sau đó từ Hè 2023, Putin đã đơn phương bãi bỏ thỏa ước, ngăn cản mọi thương thuyền di chuyển vào Biển Đen để đến Ukraine !

   Phản ứng của Ukraine trước hành động của Nga là công bố một hành lang vận chuyển nhân đạo dọc ven biển (humanitarian maritime corridor), dành cho thương thuyền di chuyển (đến và đi), từ Odessa đến Istambul. Hành lang này, là một điều không tưởng trong những tháng đầu của cuộc xâm lăng, nhưng nhờ các tiến triển quân sự mà Ukraine đã dành được được trong mùa Hè 2023,  nên đã trở thành hiện thực !.

   Cho đến 15  tháng 12, 2023, trên 250 chuyến Thương thuyền đã dùng hành lang này, chở đến và đi, trên 7 triệu tấn hàng hóa gồm ngũ cốc, kim khí và nhiều hàng hóa khác..

                                                       Thương thuyền đến Odessa..

    Việc các thương cảng tại Odessa, bên bờ Biển Đen của Ukraine tái hoạt động đã tạo một sinh khí mới tối quan trọng (vital lifeline) cho kinh tế Ukraine đang bị chiến tranh tàn phá. Tuy số lượng trọng tải của thương thuyền còn nhiều hạn chế, so với trước khi xảy ra chiến tranh, nhưng việc giao lưu hàng hóa đã là một thúc đẩy cho GDP của Ukraine đồng thới đóng góp cho Ukraine cả tỷ USD tiền thuế., tái lập sinh hoạt cho Odessa, phục hồi sản xuất trong toàn khu vực

    Thành quả của Ukraine tại Biển Đen.. không phải tự nhiên mà có (taken for granted!)

Tuy Nga đang bị đẩy ra xa, nhưng HQ Nga vẫn còn khả năng tấn công thương thuyền hải hành theo hành lang bằng phi đạn, thà mìn và bắn phá Odessa bằng đủ loại phi đạn, phóng đi từ bên trong đất Nga . Odessa bị pháo kích liên tục từ mùa Hè 2023, Nga tấn công các cơ sở hạ tầng của hải cảng,  bất kể mục tiêu ,kể cả các địa điểm Văn hóa và Lịch sử đã được UNESCO xác nhận là Di sản Văn hóa Thế giới !

    Để bảo vệ được chiến thắng , Ukraine cần được sự hỗ trợ thêm  của Đồng Minh trong lãnh vực phòng không và bảo vệ hải phận..Ukraine cần thêm trợ giúp về phi đạn tầm xa ngừa Nga tấn công, cần sự trợ giúp quốc tế về phá mìn-thủy lôi, giúp an toàn cho hải lộ thông thương.

     Một vấn đề tối quan trọng đang cần giải quyết là Bảo hiểm cho thương thuyền ‘đi và đến Ukraine. Tuy có nhiều sáng kiến đã được đưa ra, và các thương thuyền hoạt động trong khu vực vẫn được ‘trợ lực về chi phí' nhưng giá bảo hiểm cho tàu bè còn khá cao, và vẫn còn  là một trở ngại cần vượt qua ?

   Chính phủ Ukraine đã đạt được một thỏa hiệp vớ Công ty Bán bảo hiểm hàng hải Marsh Macmillan chịu trả đến 50 triệu USD cho chi phí sửa chữa tàu và trách nhiệm liên đới cho mỗi thương thuyền qua Biển Đen để đến Odessa chuyển vận hàng hóa..

    11 tháng 12, 2023 Anh và NaUy đã công bố một  ‘Maritime Capability Coalition’  để yểm trợ cho Ukraine về an toàn  hải hành trong hành lang và mở rộng thêm khả năng phòng vệ của HQ Ukraine..

 Phụ lục : Chiến hạm Nga bị chìm và hư hại (hình dưới)

• Soái hạm Moskva , bị đánh chìm  13 tháng 4 , 2022.
• Tàu đổ bộ lớp Alligator: 

-Saratov , chìm 24 tháng 3, 2022 tại cảng Berdiansk  do phi đạn của Ukraine.

     -     Tàu đổ bộ lớp Ropucha :  trọng tải 4 ngàn tấn ; 10 xe tăng + 340 binh sĩ

  - Novocherkassk,  từng bị bắn hư tháng 3-2022; trúng phi đạn tháng 12, 2023, hư hại nặng. cháy và bất khả dụng.

                                             LST  Novocherkassk

  - Minsk, hư hại nặng 13 tháng 9, 2023

 - Olenegorsky Gornyak , bị tấn công bằng drones, trở thành bất khả dụng 4/08/23.

  - Caesar Kunikov, hư hỏng nặng;  bất khả dụng, được xem như chờ phế thải

-    Chiến đỉnh tuần phòng lớp Raptor : 6 chiếc bị đánh chìm quanh đảo Snake

-    Tàu đổ bộ nhỏ  lớp Serna : trọng tải 60 tấn, 90 binh sĩ + 1 xe tăng

    1 chiếc bị đánh chìm 7/05/2022 bằng drones tại Đảo Snake.

    1 chiếc ngày 10/ tháng 11/ 2023 tại Crimea

• Tàu kéo Vasily Bekh, trúng phi đạn Harpoon, chìm ngày 17 tháng 6, 2022
• Tàu vớt mìn Ivan Golubets bị drone dưới nước gây thiệt hại nặng 29/10/2022 tại Sevastopol.
• Frigates lớp Admiral Grogorovitch

Admiral Makarov trở thành Soái hạm của hạm đội Biển Đen, sau khi Moskva bị chìm; chiến hạm này đã bị tấn công nhiều lần , 29 tháng 10/2022 bị trúng phi đạn Ukraine tại Sevastopol, tuy không chìm nhưng hư nặng, mãi đến 15 tháng 8/2023 mới trở lại hoạt động và nay.. chạy về Novorossiysk ( 3 tháng 10/2023)

• Chiến hạm quân báo (Intelligence ship, SIGINT) Ivan Khurs trúng sea drone của Ukraine ngày 24 tháng 5 2023
• Tàu ngầm lớp kilo Rostov-on-Don, trúng phi đạn Storm Shadow phóng từ máy bay Su-24 Ukraine  ngày 13/09/2023 trong cuộc không kích đêm, khi đang trên ụ nổi tại Xưởng sửa chữa Sevastopol.. Hư hại nặng vượt quá khả năng sửa chữa tại Crimea, chờ hết chiến tranh mới kéo về St Petersburg  ! Cùng hư hại một lúc với chiếc tàu độ bộ Minsk.
• Corvette mới lớp Karakurt 

Chiéc Askold, corvette mới nhất của HQ Nga , trang bị phi đạn hành trình Kalibr  trúng phi đạn Ukraine ngày 4/ tháng 11/2023 tại xưởng đóng tàu Zaliv, Kerch, Crimea.. hư hỏng và trở thành bát khả dụng..

                                         Askold.. trước và khi trúng phi đạn Ukraine

                                                                      Trần Lý    1/2024

Trần Lý