Page 24 - HoiKyHoTanPhat

machines / Turbine Générateur), tôi đi ngang Một việc mà tôi thường theo dõi là tổng
qua một anh gác máy, anh nầy thản nhiên mở kết và tính giá thành mỗi kWh điện sản xuất.
tờ báo ra rồi thong thả đọc, không để ý đến Trong dịp nầy tôi thấy rõ ảnh hưởng đến giá
công việc canh gác máy, và cũng không để ý gì thành điện sản xuất khi các lò chạy than nhiều
đến tôi đi ngang qua. Việc coi thường cấp chỉ hay chạy dầu cặn nhiều. Sau đó tôi chỉ dẫn sửa
huy da vàng là chuyện rất thông thường, sau đổi cách chạy các lò một cách kinh tế hơn. Một
nhiều năm sống dưới chế độ thuộc địa. Tôi đi trưởng sở lò có vẻ không bằng lòng. Ông ta
qua xong rồi tôi trở lại và nói cho anh gác máy nghĩ rằng ông đã làm việc ở sở lò nhiều năm thì
nầy biết tôi là kỹ sư, trách nhiệm khai thác nhà đương nhiên ông biết mọi việc rành hơn ai cả,
đèn nầy trong vài tháng qua. Tôi chỉ cần anh mặc dù ông không biết rõ, chạy dầu hay chạy
gác máy, anh canh giữ máy trong giờ làm việc than lợi hại như thế nào. Ông nghĩ không cần
mà thôi, thay vì đọc báo. Tôi không muốn thấy phải ai đến chỉ bảo chi nữa... Anh nói với tôi
anh đọc báo trong lúc gác máy nữa. Anh cũng một cách sỗ sàng và tự phụ lắm :
không cần phải chào tôi. Vài tháng sau, tôi đi - Mr Phat, cette Centrale a bien marché
viếng nhà máy, tôi gặp anh chef de quart người depuis plus de dix ans sans vous. Vous n'allez
Pháp, đang ngủ ngon lành trong giờ làm ca. Tôi pas maintenant venir ici apprendre aux singes
tịch thu cái đèn rọi (đèn pile) của anh. Lúc sau, de faire la grimace? (Ông Phát, nhà máy nầy
khi thức dậy, anh ta khúm núm lên văn phòng đã chạy tốt đẹp trên 10 năm qua trong lúc chưa
tôi xin lỗi và xin lại đèn pile. Nhân dịp nầy, tôi có ông, không lẽ hôm nay ông lại đến đây để
nhắc anh ta nhiệm vụ của chef de quart phải dạy nghề chúng tôi?)
làm việc đàng hoàng, phải làm gương cho nhân
viên, v.v... Tôi đã trả lời:

Vô đầu, nhân viên Pháp thường liên lạc - Des fois, des gens ont fait des conneries
với tôi rất dè dặt, có khi nghi kỵ. Nhân viên pendant des années sans le savoir, parce que
Việt nam coi tôi rất tầm thường, có khi dưới personne pensait que c'était une erreur…
mức tầm thường nữa vì tôi là người Việt nam, Quand j'ai dit conneries, c'était un peu trop
vì tôi là người da vàng, nhưng dần dần, họ thấy fort. En tout cas, ces chaudières ont marché de
các trưởng sở và các chefs de quart đều nể tôi, facon réellement anti-économique. J'ai réajusté
thì họ không còn coi thường tôi nữa... Mình chỉ la marche de facon économique qui nous
muốn làm việc đàng hoàng, ngay thẳng, và hữu permet maintenant beaucoup d'économie de
hiệu thôi. Tôi thích công bằng, và rõ ràng. Tôi frais de combustible. Vous pouvez croire en
thích làm việc đứng đắn, có kỷ luật. Hệ thống moi. Faites ce que j'ai dit et j'en suis
chỉ huy phải được tôn trọng, không lệ thuộc responsable. (Nhiều khi, người ta làm bậy
màu da. trong nhiều năm mà không biết, vì không có ai
nghĩ đó là bậy là sai. Tôi dùng chữ "bậy" có hơi
Một phần nhà đèn Chợ quán chạy bằng quá đáng, nhưng thật sự các lò than đã hoạt
"than." Không khí nhà máy thật là nóng. Chẳng động trong điều kiện phản kinh tế. Tôi cho điều
những ở gần lò thì nóng mà thôi, mà hình như chỉnh cách chạy, nhờ đó tiết kiệm được nhiều
có ảnh hưởng dây chuyền vì ở đây, điều kiện chi phí nhiên liệu. Ông nên tin tôi đi. Nên làm
làm việc tại nhà máy cực nhọc hơn nhiều điều những gì tôi bảo, tôi sẽ lãnh trách nhiệm.)
kiện làm việc tại các văn phòng. Nhân công,
thợ thuyền, chef de quart, trưởng sở tại lò, đa Trong nhiều năm làm việc chung cũng có
số có vẻ bận rộn hơn, bầu không khí thường khi cãi vã, có khi đấu khẩu, đôi khi có vẻ gay
căng thẳng. Trong công việc hằng ngày, dễ bị gắt. Nhiều người Pháp thường nghĩ sao nói vậy,
đụng chạm hơn. nói tung ra tất cả không rào đón. Nhưng rất quí
là sau khi hiểu biết nhau rồi thì không có oán
giận hay thù hiềm nhau. Lúc sau nầy, vài người

Trang 24 Cuộc Đời Và Sự Nghiệp - Hồi Ký Hồ Tấn Phát