Truyện của Sông Đồng Nai
 

Ông Hai hiền như cục đất. Trên 85 tuổi còn hăng hái đi làm việc, dạy computer bán thời gian cho một trường đại học cộng đồng trong vùng. Không phải ông cần tiền, nhưng ông thích hoạt động, thích làm công việc hữu ích cho đời.

Tuổi già, cơ thể như chiếc xe đã chạy trên trăm ngàn dặm, long ốc, sút đinh, chảy dầu. Mấy năm trước, cái túi mật của ông làm reo, không chịu hoạt động và gây đau đớn thường xuyên, nên đành phải cắt bỏ đi cho rảnh nợ. Sau đó phải mổ banh xương sườn ra làm ba cái ống tiếp máu qua tim vì các ống cũ bị nghẽn gây phiền nhiễu. Tiếp đến nhiếp hộ tuyến sưng to và làm trở ngại công việc thải nước thừa, hơn nữa, nó nguy hiểm vì có mầm mống ung thư, đành phải cắt nữa. Hai năm sau, ông đi soi ruột, bác sĩ thấy có bướu độc, lại phải cắt luôn một khúc ruột già. Một năm kế, trong phổi ông có tì vết. Sau khi thử nghiệm kỹ, bác sĩ kết luận ông bị ung thư, phải làm hóa học trị liệu. Chất hóa học trong người hành hạ ông phờ phạc. Có lẽ vì dùng nhiều thuốc nên hại gan, làm hai cái chân ông bị “phong”, sưng đỏ từ háng trở xuống, nhiều nơi da dập ra, ướt át và làm vảy dày, bôi thuốc trị ngứa quanh năm. Thế mà ông vẫn vui vẻ, sống bình thường như không hề bệnh tật chi cả. Chưa hề nghe ông nói về bệnh tật của ông, chưa hề nghe than van vì đau yếu, vì thuốc hành. Nếu bà vợ của ông không khai ra, thì không ai biết ông đang bệnh nặng, gần gũi với cõi bên kia.

Đứng bên lề sinh tử, ông Hai vẫn vui sống, sinh hoạt bình thường, như một ngưòi mạnh khỏe. Mỗi sáng, ông dậy sớm, ngồi vào máy vi tính chơi cờ với máy. Ông chơi say mê và khi đi được một nước cờ hay, thì vỗ đùi khoái chí. Rồi ông đọc và trả lời vi thư của bạn bè. Sau bữa ăn sáng, ông rủ bà đi bộ quanh qua các con đường vắng trong khu nhà ven hồ như một lối thể dục nhẹ nhàng. Hai vợ chồng già dắt nhau đi lụm cụm từng bước và nói đủ thứ chuyện vui buồn. Bà nói nhiều, ông vốn ít nói nên chỉ nghe và ậm ừ, đôi khi cười vì bà nói sai. Ông không cãi, không sửa sai bà, mà chỉ cười. Rồi vác cần ra bờ hồ ngồi câu cá, nhìn mây bay, nước chảy. Chiều về ông tắm rửa, mở máy xem phim truyện mà ông đặt thuê, tiệm cho thuê gởi phim qua đường bưu điện thẳng đến nhà. Ông thì hiền như cục đất, không dám nói một câu làm ai mất lòng, thế mà chỉ thích xem các phim đấm đá võ thuật, đánh bể đầu sứt trán máu me dầm dề, các phim bạo động, bắn giết nhau như ngóe. Trong khi xem phim, ông ngủ nhiều hơn thức, cứ chập chờn khi xem khi ngủ, đứt đoạn mãi. Lâu lâu, ông rủ bà đi ăn tiệm tại các thành phố kế cận.

Ông bà từ California về sinh sống tại Florida để được hưởng khí hậu ấm áp như mọi người già sợ lạnh khác. Khu chúng cư có cổng gác và người canh chừng, người lạ không vào được. Ở nơi đây thì an ninh, nhưng bạn bè thì hơi ngại thăm viếng, vì bị xét hỏi lôi thôi khi qua cổng. Mấy năm trước, giá căn nhà phố chưa được một trăm ngàn, hai ông bà bỏ tiền ra mua, nhờ ban quản trị cho thuê, và bây giờ ông lấy lại để ở. Đời sống nhẹ nhàng, không tốn kém nhiều và tiền bạc ăn tiêu thong thả trong giới hạn lợi tức ông bà có được. Đi làm, có tiền thêm, thì cũng để cho thằng cháu nội mua xe, sắm máy điện toán tốt hơn. Chứ hai ông bà thì không cần mua sắm gì nhiều nữa.

Tôi quen ông từ 25 năm trước, khi làm chung cho một công ty kỹ sư cố vấn tại California. Rồi cả ông và tôi được phái lên Illinois, chúng tôi thuê nhà ở gần công trường, trong một thành phố nhỏ hiền hòa chỉ có bảy ngàn dân. Ngày nghỉ, ông và tôi thường hay chơi cờ vua, một loại cờ tướng Tây phương. Ông chơi cờ cao, con cờ hoàng hậu của ông tung hoành khắp bàn cờ, sát hại quân của tôi liên miên. Biết ưu thế của ông, tôi thường chường mặt con cờ hoàng hậu của tôi ra rất sớm, và bằng mọị giá ủi nó xuống, thí mất quân nầy. Sau khi hai bên đã mất con cờ hoàng hậu, thì tôi đánh cờ theo chiến lược của cờ tướng Tàu, may ra mới thủ hòa hoặc thắng ông được vài ván. Dạo đó, mỗi sáng chủ nhật, trời còn mờ mịt, đứng trên lầu cao nhìn xuống, tôi thấy ông lập cập dắt con chó đi trong tuyết trắng mênh mông, gió lạnh hú ào ào mà ngán, và ghét con chó đã hành ông bạn già của tôi. Dẫn chó ra bờ sông cho nó đi tiêu tiểu, tôi không hiểu nuôi chó làm chi cho khổ thế. Có lẽ ông cũng không tha thiết gì đến con chó, nhưng vì bà vợ ưa nuôi chó cho có thêm bạn khi ông vắng nhà. Ông chìu bà. Bà thì thương yêu ông chồng lắm, bà sống vì ông, cho ông. Nhưng bà hay dành lấy quyền quyết định mọi việc, dù bà rất ít hiểu biết rõ ràng hậu quả của các quyết định đó. Nhưng ông cứ chìu ý bà. Để cho bà làm. Có những quyết định của bà, làm gia đình thất điên bát đảo, ông cũng không hề trách móc phiền hà bà, dù một tiếng nhỏ.

Ông đang trong thời kỳ hóa học trị liệu, thuốc hành đau đớn lắm. Thế mà nghe tôi từ California đến miền Tây Florida và sẽ ghé thăm hai ông bà, ông bà đề nghị chạy xe từ bờ biển miền Đông Florida qua đến bờ biển miền Tây để đón chúng tôi. Đi về mất chừng hơn sáu giờ. Nghe mà tôi vừa cảm động vừa e ngại. Tuổi già đã 85, lại đủ thứ bệnh hoạn mà định đi đón chúng tôi, trong lúc tôi còn trẻ hơn ông cả vài chục tuổi. Tôi đến nhà thăm ông bà và hứa sẽ ở lại vài hôm chơi. Đến nơi, tôi mới biết ông còn yếu lắm. Ông bà vui mừng đón chúng tôi, ông ngồi trong ghế bành nói chuyện mà thỉnh thoảng mệt quá, ngủ thiếp đi. Nhìn ông ngủ mà lòng tôi ái ngại. Khi ngủ, hai chân ông co lên ghế, ngồi ngã ngửa, cái đầu quẹo một bên, miệng há hốc, sắc mặt tái mét như không còn sự sống. Tôi yên lặng cho ông ngủ. Chốc chốc ông tỉnh dậy. Tôi ngại ngần nói, ông nên vào giường nằm nghỉ ngơi cho khoẻ, nhưng ông cười lắc đầu. Ông nói rằng, rồi ai cũng phải đi đến hồi chung cuộc, ông sẵn sàng đón nhận, không lo sợ, không luyến tiếc, không vương vấn gì cả. Bây giờ còn chữa trị, cứ chữa trị, được đến đâu hay đến đó, biết đâu còn có thể kéo dài cuộc sống thêm năm bảy năm nữa cũng vui. Thái độ bình tĩnh và đón nhận cái chết cũng như hy vọng về cuộc sống của ông, làm tôi mừng, ngưỡng phục ông. Ít có người già có được thái độ tỉnh táo đó.

Hôm sau, buổi sáng, ông bà rủ chúng tôi đi về thành phố kế cận ăn bún bò. Ông định lái xe chở chúng tôi, vì ông quen đường đi. Tôi hốt hoảng kéo ông bà qua xe tôi, và ông hướng dẫn đường đi. Từ thành phố ông ở đến tiệm ăn Việt nam phải đi hơn một giờ lái xe. Quán khá vắng, món ăn khá nổi tiếng tại quán nầy là bún bò Huế. Ông bà chủ quán rất vui vẻ, thân thiện và nói chuyện rất lịch sự. Chúng tôi kêu bốn tô bún bò Huế. Chờ khá lâu, bốn tô bún bưng ra, tôi ngạc nhiên thấy trong tô bún bò có thịt bò tái, thịt bò gầu, gân và chín nạm cắt thành lát mỏng, nằm chung quanh một cái chân giò khá lớn. Có nước màu đỏ trên mặt tô bún, thứ nước màu của bún bò. Húp thử nước bún bò, vị giác tôi bắt gặp nước phở. À, thì ra đây là loại bún bò và phở giao duyên, như các loại nhạc tân cổ giao duyên. Tô bún bò Huế nầy, chỉ có bún và giò heo là phần của bún bò, còn nước dùng và thịt là của phở. Ở xa xôi như nơi đây, mà có bún bò lai căng nầy ăn cũng đã quá tốt. Thế nầy mà lại là món nổi tiếng của quán mới chết chứ. Vợ tôi thấy tôi cười tủm tỉm, bèn trêu chọc: “Người Huế ăn bún bò Huế do người Tàu nấu tại Florida”. Tô bún bò cải cách, loại bún bò cách mạng, bún bò phá chấp, nếu được đặt tên là Bún Phở thì mới sát với cái nghĩa của nó. Ông bà Hai chỉ ăn một tô, còn tô dư thì bỏ hộp đem về. Chúng tôi đi và về hơn ba tiếng đồng hồ để ăn được tô bún bò. Ông Hai vui ra mặt. Trên xe, có lẽ ông cũng cố gắng lắm để khỏi thiếp đi trong những giấc ngủ ngắn ngủi. Ông chỉ đường rất rành rẽ, rõ ràng.

Chiều hôm sau, chúng tôi cũng lái xe đi chừng hơn một tiếng đồng hồ để đến quán Supper Buffet ở thành phố về hướng Bắc. Tôi mừng, vì thấy ông Hai tuy bệnh, nhưng cũng còn thưởng thức được thú vui ăn uống. Quán nầy thức ăn dồi dào, rất nhiều món nấu từ hải sản, thật quả đúng như cái tên là Supper Buffet. Chúng tôi thưởng thức tận tình. Nhưng tôi thấy ông Hai ăn rất ít, có lẽ trong người ông không được khỏe. Ăn xong, chúng tôi về nhà thì đã gần nửa đêm. Đêm đó, ông Hai trở bệnh, đi cầu nhiều lần và không ngủ được. Sáng hôm sau, có lẽ dù rất mệt, mà ông cũng ra ngồi trước máy vi tính, trả lời thơ từ chi đó. Ông bỏ ăn sáng. Chúng tôi đã dự định đi chơi mũi Key West, nơi cực nam của nước Mỹ như mũi Cà mau của Việt nam mình. Chúng tôi định thay đổi chương trình, ở lại không đi, vì ông đang bệnh, chưa biết ra sao. Ông bà cứ thúc dục chúng tôi rằng, hãy đi đi. Ông không can gì cả. Chúng tôi ra đi mà lòng áy náy. Xế chiều, khi xuống đến Key West thì vợ tôi nhận được điện thoại cầm tay của bà cho biết, ông được xe cấp cứu chở gấp vào bệnh viện. Không thể chạy về liền được, và về cũng không làm, không giúp được gì cho bệnh tình của ông, chúng tôi tiếp tục cuộc du lịch mà trong lòng không yên. Nếu ông có mệnh hệ nào, thì chúng tôi cũng áy náy lắm, có thể vì chúng tôi ghé chơi, ông ăn với chúng tôi mà trở bệnh chăng? Hôm sau chúng tôi bỏ Key West về sớm, bỏ một vài thành phố định ghé thăm, trực chỉ bệnh viện. Thấy ông nằm nhắm mắt thiêm thiếp, da mặt tái xanh. Bà ngồi trong góc phòng mệt mỏi, suốt đêm bà ở trong bệnh viện với ông. Vợ tôi thở dài và nói nhỏ với tôi rằng, sợ ông không qua khỏi kỳ nầy. Biết sống chết là lẽ thường của trời đất, nhưng tôi vẫn thấy áy náy sao đó. Nếu chúng tôi không qua thăm, biết đâu ông không bị sớm như thế nầy. Đi ăn uống bậy bạ các thứ trong lúc sức khỏe của ông đang rất mong manh.

Khi ngồi với tôi trên ghế đá của vườn hoa trong bệnh viện, bà kể cho tôi nghe câu chuyện hơn sáu mươi năm trước, khi hai ông bà qua Pháp du học gặp nhau. Ông đưọc học bổng Bảo Đại qua học kỹ sư điện, Bà mới mười sáu tuổi, đi du học về nấu ăn, gia chánh. Gia đình bà hy vọng sau nầy bà trở thành một người nội trợ đảm đang, một người vợ hiền phục vụ ông chồng theo luân lý ngày xưa đó. Khi học xong kỹ sư điện, ông trở về Việt nam và phục vụ cho quân đội suốt đời. Ông còn được đi du học ở Mỹ, lấy được bằng MS về cơ khí. Sau khi miền Nam thất trận, ông bà chạy kịp qua Mỹ, được về cư ngụ tại Florida. Ông là một trong những người tị nạn kiếm được việc làm sớm nhất. Nhờ bắt được liên lạc với một sĩ quan cao cấp Mỹ trước kia phục vụ tại Việt nam, ông sĩ quan nầy nhờ bạn bè giới thiệu cho ông Hai công việc tại một câu lạc bộ của các ông triệu phú. Câu lạc bộ có thuyền máy, thuyền buồm, ngựa cưỡi, sân “gôn”, rạp chiếu bóng, sân quần vợt, phòng chơi các thứ cờ vua, thụt bi da bàn, bóng bàn, rạp hát, phòng khiêu vũ, nhạc sống, vân vân… nghĩa là đủ ba mươi sáu món ăn chơi giải trí cho những kẻ dư tiền, dư thì giờ, tìm vui, tìm khuây lãng, tạm quên cuộc sống cạnh tranh căng thẳng của đời sống đấu tranh, đua chen.

Với hai cái văn bằng, một về điện, một về cơ khí, ông được cho làm điều hành tổng quát công việc tu bổ toàn câu lạc bộ. Khi nào có gì hư hỏng, thì điện thoại kêu thợ bên ngoài vào sửa chữa, ký chứng nhận công việc đã hoàn tất để cho tài chánh thanh toán. Công việc nhẹ nhàng, không tốn sức lao động, không lo nghĩ nhiều, không bị ai thúc hối. Ông bà được cấp cho một căn nhà hai phòng ngủ và đầy đủ tiện nghi ngay trong câu lạc bộ. Ngày ba bữa ăn không phải trả tiền trong ba quán ăn của câu lạc bộ. Ăn toàn những thứ ngon lành, ăn bao bụng, có đầu bếp chuyên nghiệp nấu nướng. Công việc của ông khá nhàn rỗi, không có giờ giấc bắt buộc, có thể nói là 24/24 hay cũng có khi là zero trên 24. Khi không có hư hỏng, thì ông không biết làm gì. Các ông cụ mời ông chơi cờ vua với họ, hoặc chơi quần vợt. Có khi không có bạn cùng cưỡi ngựa rong chơi, họ mời ông cưỡi một con ngựa khác, chạy song song lên đồi, nói chuyện tầm phào. Các bà mời ông cùng đi chơi thuyền máy, thuyền buồm, hoặc cầm một tay bài, đánh bài lấy vui chứ không phải ăn thua tiền bạc. Buổi tối thì cả ông và bà tham dự các buổi khiêu vũ, ăn uống cho đến khuya. Sáng hôm sau dậy muộn. Ông bà sống như những triệu phú thứ thiệt. Triệu phú còn phải lo nghĩ công việc, còn phải điều hành các công ty sản xuất, thương mãi, và chỉ đi chơi giải trí khi rảnh rỗi. Ông bà thì ăn chơi gần như toàn thời gian, mà không tốn kém tiền bạc. Chơi mãi có khi cũng chán, có khi ông cầm búa ra đóng lại một mảng hàng rào bị xiêu vẹo, hoặc thay một bóng đèn bị đứt dây, hoặc vặn lại cho chắc một con đinh vít. Thấy ông làm các việc nầy, người quản lý câu lạc bộ không bằng lòng, bảo rằng đó không phải là việc của ông, xin ông đừng làm, hãy kêu thợ đến làm. Ông Hai phải phân trần rằng, chơi mãi, nghỉ ngơi mãi cũng không nên, lâu lâu làm chút việc cũng thấy vui. Họ không cho ông làm các việc đó, về sau ông mới biết họ ngại ông bị tai nạn, bị thương, rồi kiện họ. Bà Hai suốt ngày không phải nấu ăn, không lo việc vặt trong nhà, cũng tham gia các trò giải trí không tốn tiền trong câu lạc bộ.

Đời sống thong dong vui thú, yên lành, khỏe khoắn đến thế mà ông Hai cảm thấy ông không làm được gì ích lợi thiết thực cho xã hội, nên ông xin nghỉ việc, và ra làm họa viên kỹ thuật cho một công ty kỹ sư cố vấn nhỏ, lương bổng không cao hơn bao nhiêu, mà chi phí nhà cửa, cơm nước, sinh sống cũng ngốn hết lương ông, ăn tiêu còn phải dè xẻn, đắn đo, chứ không phải thong thả như xưa. Nhưng trong lòng ông thấy vui, thấy có đóng góp thiết thực cho xã hội mà ông đang sống. Sau nầy, có người nói với ông rằng, làm việc tại câu lạc bộ kia cũng là một cách đóng góp gián tiếp cho xã hội, chứ không phải phí phạm thời gian cho việc ăn chơi của bọn nhà giàu triệu phú. Giúp cho ngưòi khác ăn chơi trong lành mạnh, đạo đức, để họ phục vụ xã hội, cũng là một cách đóng góp chứ không phí bỏ gì cả. Ra làm việc bên ngoài, ông Hai phải gánh lấy những bấp bênh bình thường của công ăn việc làm như tất cả mọi người khác. Khi có việc, cũng có nhiều khi bị nghỉ việc vì hãng không có khế ước, ông vẫn vui và chưa bao giờ nghe ông than tiếc cái thiên đàng rong chơi đánh mất đó. Ai nghe bà kể về đoạn đời làm việc cho câu lạc bộ, cũng thích thú, và bảo rằng, nếu họ bắt được cái việc đó, thì sẽ không bao giờ để mất đi. Bởi làm sao mà có đủ tài chánh, đủ phương tiện để hưởng dụng những tiện nghi, những cuộc vui thâu năm suốt tháng đó.

Mấy hôm sau tôi rời Florida để lên thuyền đi về các xứ trên vùng biển Caribbean, mà trong lòng cứ áy náy, và cứ cầu nguyện cho ông bạn già qua cơn bạo bệnh. Khi về đến San Francisco, thuyền cập bến, có thể kêu điện thoại được, việc đầu tiên của tôi là kêu hỏi thăm sức khỏe ông bạn già. Được biết ông đang trên đường đi đến trường dạy học, lòng tôi nhẹ bổng, vui mừng sung sướng.

Sông Đồng Nai
Tháng 7 năm 2005